10 حادثه خبر ساز جهان در سال 94

به گزارش «تابناک»، هرچند هر روز در گوشه و کنار جهان وقایع مهم و تأثیرگذار فراوانی به وقوع می‌پیوندند، برخی وقایع به دلایل گوناگون، سریع مرزهای ملی را در نوردیده و بازتابی جهانی پیدا می‌کنند. در همین راستا، تابناک اقدام به مرور ده تحول مهم عرصه بین الملل در سالی که گذشت کرده است.

۱- حصول توافق هسته‌ای ایران

در میان همه وقایع سال ۱۳۹۴، خبری که برای اکثریت مردم ایران و همچنین بسیاری از جهانیان خوشایند و خوشحال کننده بود، توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ بود. بعد از دوازده سال مناقشه هسته‌ای میان ایران و غرب و تحمیل قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران، سرانجام در سه‌شنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیرماه) در وین پایتخت اتریش، ایران و گروه ۱+۵ موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران شدند.

این توافق پایانی بر دوازده سال مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی بر سر مسأله هسته‌ای بود؛ مذاکراتی که با مسئولیت حسن روحانی در مهر ماه ۱۳۸۲ آغاز شد و در تیر ماه ۱۳۹۴ با مسئولیت محمدجواد ظریف و در دولت روحانی با توافق جامع به پایان رسید.

۲- فاجعه منا

دوم مهر ماه ۱۳۹۴ یکی از تراژیک‌ترین حوادث دنیا در منطقه «منا» در سرزمین وحی اتفاق افتاد. حادثه‌ای که هزاران مسلمان و غیر مسلمان در سراسر جهان را اندوهگین ساخت.

همزمان با عید قربان، در مراسم رمی جمرات در «خیابان ۲۰۴» در منطقه منا در شهر مکه عربستان سعودی، فاجعه دلخراش منا رخ داد. این حادثه که بر اثر ازدحام حجاج و گرمی هوا و به ویژه، سوء مدیریت سعودی‌ها رخ داد، طبق آمارهای مختلف باعث کشته شدن دست‌کم بین ۳ تا ۷ هزار زائر خانه خدا شد. در این حادثه ۴۶۴ زائران ایرانی نیز جان خود را از دست دادند.

لازم به ذکر است که این واقعه مرگبار‌ترین رویداد تاریخ حج است. واقعه سال ۱۹۹۰ دیگر حادثه حج با آمار بالای قربانیان بود که در آن ۱۴۲۶ زائر جان باختند.

۳- حوادث تروریستی پاریس

۲۲ آبان ۱۳۹۴ شاهد اتفاق تلخی در قلب پاریس بودیم که مشابه آن را بیشتر در عراق، سوریه، افغانستان، پاکستان و دیگر کشورهای قربانی داعش و القاعده می‌شد مشاهده کرد. بمب گذاری، گروگان گیری و به طور کلی یک حمله گسترده تروریستی بی‌سابقه در پاریس، اتفاقی بود که توجهات را از سوریه و عراق به فرانسه جلب کرد.

در این روز، یک رشته از حملات هماهنگ‌شده‌ تروریستی متشکل از تیرباران‌های دسته‌جمعی، گروگانگیری و بمب‌گذاری‌های انتحاری در منطقه‌های یکم، دهم و یازدهم شهر پاریس، پایتخت فرانسه، منجر به کشته شدن ۱۳۰ نفر و مصدومیت ۳۶۸ نفر شد. این حملات تروریستی در نزدیکی ورزشگاه استاد دو فرانس در سن دنی شمال پاریس و ایل دو فرانس به وقوع پیوست. این حادثه، مرگ‌بار‌ترین و سازمان یافته‌ترین حمله تروریستی در تاریخ فرانسه بود.

۴- عملیات نظامی روسیه در سوریه

در مهر ماه ۱۳۹۴ (سپتامبر ۲۰۱۵)، معادلات جنگ در سوریه با ورود جنگنده‌ها و نیروهای روسی به سوریه تغییر پیدا کرد. روسیه پس از اخذ مجوز قانونی از دولت سوریه به منظور کمک نظامی علیه تروریست‌ها و حفظ نظام سیاسی سوریه به صورت مستقیم وارد تحولات میدانی سوریه شد و توازن قدرت را به نفع نظام سوریه تغییر داد.

با این حال، بعد از پنج ماه حضور نظامی روسیه در سوریه، روز ۲۵ اسفند در یک تصمیم ناگهانی و غیرمنتظره، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از خروج اکثریت نیروهای روسی از سوریه خبر داد.

۵- بحران پناهجویان

با شروع بحران در سوریه و عراق و تصاعد جنگ و منازعه، بسیاری از مردم این دو کشور راهی جز مهاجرت اجباری و فرار پیش روی خود ندیدند. به همین دلیل، از کشور خود گریختند تا علی رغم همه رنج‌ها و مصیبت‌های سفر، به اروپا و دیگر نقاط دنیا برسند تا بلکه گرفتار تجاوز و ویرانگری‌های تروریسم نشوند. هزاران سوری تلاش کردند از طریق آب‌های مدیترانه خود را به اروپا برسانند؛ اما ۱۸۰۰ نفر در این راه جان خود را از دست دادند. غرق شدن کودکان خردسال در مسیر مهاجرت، یکی از دردناک‌ترین وقایع سال ۲۰۱۵ بود.

کمیساریای عالی پناهندگان، بحران پناهجویان را شرم آور‌ترین فاجعه انسانی در تاریخ اروپا خواند و ضمن اشاره به قاچاق انسان و زنان و کودکانی که مورد تعرض گرفته‌اند، آن را زنگ خطری برای اروپا دانست. طبق گزارش‌های کمیساریای عالی پناهندگان، تعداد آوارگانی که از ترس جنگ از این کشور‌ها و به ویژه سوریه گریخته‌اند، بالغ بر سه میلیون تن است.

۶- ادامه جنگ در سوریه و عراق

در سال ۱۳۹۴ به مانند پنج سال گذشته در صدر تمام خبرهای جهان، نام عراق و سوریه به دلیل بحران و جنگ در این دو کشور به چشم می‌خورد. خشونت، تجاوز، غارت و کشته شدن هزاران انسان بی‌گناه در این دو کشور محصول تروریسم و منازعه فراگیری است که هیچ دورنمای مشخصی برای پایان آن وجود ندارد.

آیا سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) می‌تواند سالی همراه با خاتمه بحران و جنگ و آوارگی در عراق و سوریه باشد؟ این سؤالی است که در عین بدبینی، باز هم می‌توان به جواب مثبت آن امیدوار بود.

۷- سرنگونی جنگنده روسیه توسط ترکیه

جهان در سال ۱۳۹۴ با یک اتفاق غیرمنتظره و خطرناک دیگر مواجه شد. در سوم آذر ۱۳۹۴ (۲۴ نوامبر ۲۰۱۵) ساعت ۹: ۲۴ دو جنگنده گشت زن اف ۱۶ نیروی هوایی ترکیه که معتقد بودند، جنگنده روسی قصد حمله به مواضع ترکمن‌های سوریه را دارد، آن را آماج قرار دادند. این جنگنده دو سرنشین که به گفته رسانه‌های ترکیه در منطقه جبل الزاویه سقوط کرده است، به گفته ارتش ترکیه قبل از هدف قرار گرفتن ده بار اخطار دریافت کرده بود که البته به گفته کنستانتین موراختین، یکی از خلبانانی که نجات یافته است، این جنگنده هیچ اخطاری دریافت نکرده بود. ترکیه مدعی شد که این جنگنده وارد حریم هوایی کشورش شده و از طرف دیگر، روسیه تأکید می‌کند که جنگنده‌اش وارد حریم هوایی ترکیه نشده است. دو خلبان این جنگنده قبل از اصابت موشک موفق به خروج از هواپیما شدند.

در پی ساقط شدن جنگنده، روابط دو کشور دچار تنش‌های زیادی شد. پس از آن، روسیه تحریم‌های سنگین یکجانبه‌ای را علیه ترکیه اعمال کرد. واردات از ترکیه (بویژه محصولات کشاورزی و خوراکی) را متوقف و صدور گاز به ترکیه را با مشکل مواجه کرد و تورهای گردشگری به مقصد ترکیه را لغو نمود.

۸- اعدام شیخ نمر، حمله به سفارت عربستان و قطع روابط ایران و عربستان

وقایع حج تمتع سال ۱۳۹۴ و توسعه طلبی‌های عربستان سعودی در یمن و سوریه، موجب تیرگی بیشتر میان ریاض و تهران در سال ۱۳۹۴ شد. در رابطه با فاجعه منا که به کشته‌شدن صد‌ها ایرانی منجر شد، ایران، مقامات عربستانی را مقصر اصلی خطاب کرد و خواهان عذرخواهی آن‌ها شد.

در ادامه، شنبه ۱۲ دی ۱۳۹۴ شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه مخالف دولت عربستان اعدام شد. این اقدام عربستان سعودی موجب تیره شدن روابط دو کشور و اتفاقات بعدی میان دو کشور شد. بعد از اعدام شیخ نمر، گروهی خودسر در ایران اقدام به حمله به سفارت عربستان کردند و بازی باخته عربستان سعودی را به برگ برنده‌ای برای این کشور تبدیل کردند. بعد از این اتفاق، عادل الجبیر، وزیر امور خارجه دولت عربستان سعودی در ۱۳/۱۰/۹۴ اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرده است و از هیأت دیپلماتیک ایرانی خواست تا ۴۸ ساعت خاک این کشور را ترک کنند.

۹- مجموعه حوادث تروریستی در ترکیه

سال ۱۳۹۴، در کنار اقدامات غیرمسئولانه دولت ترکیه در خاورمیانه و به ویژه عراق و سوریه، سالی همراه با ترور و وحشت در مناطق مهم ترکیه نیز بوده است.

مهم‌ترین حوادث تروریستی در ترکیه را باید شامل موارد زیر دانست؛

– حادثه تروریستی ۲۹ تیر ۱۳۹۴ در شهر سوروچ در استان شانلی اورفا ترکیه که در اثر آن دستکم ۲۸ نفر کشته و ۱۰۰ نفر زخمی شدند.
– حادثه تروریستی ۱۸ مهر در آنکارا که به کشته شدن ۸۰ نفر و زخمی شدن ۱۸۶ نفر منجر شد.
– حادثه تروریستی ۲۲ دی استانبول در میدان «سلطان احمد» که منجر به کشته شدن ۱۰ نفر و زخمی شدن ۱۵ تن دیگر شد.
– حادثه تروریستی ۲۳ اسفند آنکارا که در نزدیکی پارک گوون واقع در منطقه کیزیلای اتفاق افتاد و منجر به کشته شدن ۳۷ نفر و زخمی شدن بیش از ۱۰۰ نفر شد.

به غیر از این، ترکیه در سال ۱۳۹۴ با حوادث تروریستی دیگری مواجه شد و طبق گفته افکان علا، وزیر کشور ترکیه، از ابتدای سال ۲۰۱۶ تاکنون ۱۸ حمله انتحاری در این کشور خنثی شده است.

۱۰- سقوط شدید قیمت نفت

نفت، به عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای اقتصاد کلان جهانی شناخته می‌شود و با توجه به اهمیت و کاربردهای متفاوت این کالا، در جهان امروز نه تنها به عنوان یک عامل تعیین کننده اقتصادی و صنعتی بلکه به عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح است.

یکی از اتفاقات غیرمنتظره سال ۱۳۹۴ سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی بود. قیمت نفت طی یک سال اخیر افتی کم سابقه را تجربه کرده است. در سال ۱۳۹۴ قیمت نفت سقوط ۳۵ درصدی را تجربه کرد و اکنون روی ۳۵ تا ۴۰ دلار در ازای هر بشکه نوسان دارد. این قیمتی است که از زمان بحران بزرگ اقتصادی تاکنون تجربه نشده بود. دلایلی همچون رویکرد عربستان سعودی در افزایش عرضه، افزایش میزان تولید نفت امریکا و کانادا، مازاد عرضه ‌یا پیشی ‌گرفتن عرضه نسبت به تقاضا، تداوم بحران اقتصادی در اروپا و کاهش تقاضای جهانی نفت را باید از جمله دلایل سقوط ناگهانی قیمت نفت ارزیابی کرد.